Hoàng Thế Hiển
Chuyện Ngô Bảo Châu được tặng giải Fields đã gây một cơn sốt “hãnh diện” ở VN. Tin nói rằng người ta kể cho nhau nghe những giai thoại về nhân tài này từ khi còn theo học Mẫu giáo ở Hà Nội. Người ta ca tụng sự cao qúy của giải Fields, với tầm vóc quốc tế, tương đương với giải Nobel. Niềm hãnh diện này mạnh tới nỗi, trong mấy ngày liền, trên hệ thống truyền thông, các tin tức quan trong như Đại Hội Đảng lần thứ 11, ngày kỷ niệm 1000 năm Thăng Long đã gần kề, Đại Hội các nước Asean do VN tổ chức đều đi xuống hàng thứ nhì, sau câu chuyện về Ngô Bảo Châu.
Có vẻ như mọi người đều …yêu thương anh ta hẳn lên. Ngay trong ngày 19/8, Chủ Tịch nhà nước Nguyễn Minh Triết và Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng đã mau mắn gửi điện văn khen tặng và bày tỏ lòng ngưỡng mộ tới NBC. Phó Thủ Tướng và Bộ Trưởng Giáo Dục cũng tới tận gia đình tặng hoa và chúc mừng. Nhà nước ngày 29 tháng 8 đã tổ chức lễ chào mừng long trọng NBC nhận giải Fields tại TT Hội nghị quốc gia Mỹ Đình, Hà nội. Đại gia Đào Hồng Tuyền hứng chí, tặng luôn một biệt thự ở Đảo Tuần Châu, thuộc Vịnh Hạ Long. NBC nói thư từ tới tấp gửi tới chúc mừng và ân cần hỏi han về những dự tính trong tương lai, đồng thời cũng đưa ra những lời khuyên nhủ…
Một thiên tài toán học như NBC giữa vô số tiến sĩ … rởm và các anh hùng gánh phân, tố khổ, trong một chế độ không có gì to nhớn vĩ đại hơn thơ và tư tưởng “bác Hồ” thì được vồ vập như thế là phải. Chỉ khổ nỗi là nhiều nhà báo đảng và nhà nước đã nói NBC là người duy nhất trên thế giới được chọn giải Fields 2010 trong khi thực sự có 4 người: Elon Lindenstrauss, Đại Học Princeton, Hoa Kỳ là người Do Thái Stanislav Smirnov, Đại học Geneve, Thụy Sĩ là người Nga, và Cedric Vallani, Viện Henri Poincare của Pháp là người Pháp.
Thông Tấn xã VN cũng loan tin: “Phó Thủ Tướng Nguyễn Thiện Nhân đã mời GS NBC trở về tham gia Chương Trình đưa VN trở thành quốc gia mạnh về Toán Học trong giai đoạn 2010-2020 và tầm nhìn năm 2030”. Tin …tưởng tượng này của Thông Tấn Xã kéo theo những con …vịt cồ trên các báo đàn em, đi trên lề phải, đến nỗi Ngô Bảo Châu phải cải chính trên VnExpress rằng: “PTT Nguyễn Thiện Nhân chưa bao giờ đặt vấn đề mời tôi về trong nước làm việc hẳn.” Báo Công An Nhân Dân còn… thay mặt, đặt lời dùm NBC để khuyên Chinh Phủ nên: “thành lập Ban Cố Vấn có chiến lược thu hút người tài….”
Ngô Bảo Châu một người VN và trưởng thành tại VN cho đến năm 17 tuổi. Tới năm 1989, thì NBC được học bổng đi du học tại Budapest, Hungary. Cũng vào năm này 1989 tình hình Hungary xáo động, các du sinh gặp khó khăn về tài chính, Ngô Bảo Châu được nhận vào Pháp để tiếp tục học tập. Từ khi vào đất Pháp, tài năng Ngô Bảo Châu phát triển tột bực… Tính từ khi Ngô Bảo Châu tới Pháp cho tới ngày được lãnh giải Fields là trên 20 năm dài hơn thời gian sống ở Việt Nam. Như vậy, công trình nuôi dưỡng và đào tạo của nước Pháp vượt xa hẳn VN. Ngô Bảo Châu đã nhập tịch Pháp đầu năm 2010 và giải thích: “Trong trường hợp có cái huy chương, bên cạnh Toán học VN, toán học Pháp sẽ vì thế mà được vinh danh một cách xứng đáng.” Lời phát biểu này cho thấy lòng biết ơn của NBC đối với nước Pháp.
Còn đối với VN thì tình cảm của NBC ra sao? Là một người trí thức, lớn lên ở VN, cha mẹ còn đang sinh sống tại VN, lẽ dĩ nhiên là NBC không thể không không quan tâm tới VN. NBC đã tuyên bố sẽ dùng số tiền thưởng của giải Fields làm học bổng cho các học sinh nghèo. sẽ thành lập hội khuyến học để giúp đỡ những trẻ không có cơ hội được đi học. Tuy nhiên, quan tâm tới đất nước, không có nghĩa là ủng hộ Đảng và chính quyền của nhà nước VN. NBC là người đã sống trong nước 17 năm, đã đi về VN nhiều lần thăm nhà, ắt phải nhìn rõ mọi khía cạnh của đất nước dưới sự lãnh đạo của chính quyền CS ngày nay. NBC đã được thở bầu không khí dân chủ trên 20 năm, ắt là có dịp so sánh 2 chế độ.
Tháng 2, 2005, sau khi được lãnh giải Clay, NBC trong một cuộc phỏng vấn NBC đã mạnh mẽ chỉ trích nền giáo dục ở VN: “nặng về lượng, thiếu về phẩm chất. Các nguyên tắc khó hiểu về thi tuyển sinh viên vào Đại học, và việc lưu giữ các học sinh giỏi lại trường là vô cùng tệ hại v..v “ Ngày 27/5/2009, NBC đã gửi một lá thư cho Quốc Hội VC để tỉ mỉ phân tích và cảnh báo về cái nguy hại trong việc cho khai thác Bauxit ở Tây Nguyên, đồng thời cũng tố cáo chính sách “thực dân mới” của Trung Quốc. Lá thơ này không bao giờ được trả lời. Ngày 23/8/2010, trên diễn đàn điện tử thichhoctoan.wordpress.com, Ngô Bảo Châu đã viết rằng: “Bám theo lề là việc của con cừu, không phải việc của con người tự do.”
Với cái kiểu phát biểu như vậy người ta dư biết rằng chính quyền Hà nội chỉ dùng cái tên NBC để khoe khoang, chứ không tội gì mà đưa NBC vào guồng máy nhà nước để mất công vì những lời tuyên bố không theo lề nào. Và đúng là như thế, đã có bài viết khoa trương nói NBC đã “trưởng thành ở thời kỳ hoàng kim của toán học” và nhét vào đó một số tên CS gộc như Tạ quang Bửu, và cả Phạm văn Đồng! Chỉ còn thiếu mấy cái huy chương bác Hồ hay anh hùng lao động bác Hồ nữa là trọn vẹn dấu ấn đỉnh cao xã hội chủ nghĩa ưu việt.
Hoàng Thế Hiển
