Được thành lập cách đây 26 năm và 9 năm sau khi đợt người Việt tị nạn đầu tiên đặt chân lên nước Mỹ, Khu Chợ Eden nằm trên đầu đại lộ Wilson thuộc thành phố Falls Church trở thành một trung tâm thương mại văn hóa và chính trị của người Việt vùng Virginia, Washington D.C và Maryland. Không những thế người Việt miền Đông Hoa Kỳ từ Maine cho đến Florida, mỗi khi đến thủ đô nước Mỹ đều ghé thăm Eden để thưởng thức những món ăn quê nhà và hưởng không khí cũ, nhất là vào những dịp Tết âm lịch cổ truyền hay Tết Trung Thu hàng năm.
Khu Eden nằm ở ngả bảy đầu đại lộ Wilson tại thành phố Falls Church, vùng bắc Virginia
Khu chợ đầu tiên của người Việt Nam tại vùng Bắc Virginia trước năm 1984 nằm gần trạm Metro Clarendon thuộc quận Arlington. Tuy nhiên do tình hình kinh tế phát triển, chủ đất tại vùng này có kế hoạch lấy lại nhà đất cho thuê để xây những cao ốc hoặc những cơ sở thương mại lớn khác. Do đó người Việt có cửa hàng kinh doanh tại vùng này phải nghĩ đến việc di dời sang một địa điểm khác vì hầu hết những hợp đồng thuê mướn đều ký ngắn hạn hoặc từng năm một. Khu vực có tên là Plaza Seven Shoping Center nằm ở ngả bảy đầu đại lộ Wilson tại thành phố Falls Church, vùng bắc Virginia được một số nhà đầu tư Việt Nam lựa chọn vì nơi đây còn nhiều cửa hàng chưa có người thuê mướn.
Luật sư Gioan Nguyễn, một trong những người thành lập công ty Vina Enterprise Inc. để đứng ra thuê khu thương mại này làm nơi kinh doanh cho người Việt Nam cho biết:
“Chỗ đó thời trước là một trung tâm mua bán người Mỹ bỏ phế. Có một siêu thị lớn đóng cửa từ bao nhiêu năm, những người thuê bỏ đi hết. Tôi đến tìm chủ nhà và thuê khu này. Chúng tôi thuê siêu thị lớn trước vì điều kiện cũng dễ dàng. Lúc đầu chỉ có 20 cửa hàng thôi, dần dà thuê thêm khu Đông Eden rồi mướn những căn người ta không mướn nữa rồi từ từ mở rộng ra.”
Luật sư Gioan giải thích vì sao đặt tên khu này là khu Eden:
“Saigon cũ của mình có Eden là khu buôn bán. Nhiều người trong công ty chúng tôi đồng ý chọn tên Eden vì thứ nhất tên Eden ngắn dễ nhớ và thứ hai tên dài làm bảng hiệu dài tốn tiền lắm. Lúc đầu chúng tôi cũng có cà phê Givral và có nhiều cái giống Saigòn hồi xưa lắm để bà con mình đến nhớ lại khung cảnh xưa của Saigòn.”
Sau nhiều lần xây dựng thêm, khu Eden hiện nay có khoảng 120 cửa hàng từ tiệm vàng, tiệm thuốc tây, tiệm thuốc Bắc, tiệm hớt tóc, uốn tóc, chuyển tiền hàng về Việt Nam… nhưng nhiều nhất vẫn là các tiệm ăn đủ loại.
Điểm đặc biệt dễ nhận ra khu Eden từ xa là 2 cột cờ Việt Mỹ. Một cổng chào cổ truyền với hai sư tử đá hai bên và một lầu chuông đồng hồ giống hệt chợ Bến Thành Saigòn là những nét kiến trúc đặt thù của Eden. Ngoài ra những con đường nhỏ ngăn cách các khu đậu xe được đặt theo tên của các cựu tướng lãnh quân đội Việt Nam Cộng hoà trước đây cũng là điểm nổi bật của khu Eden.
Với sự giúp đỡ của công ty Capital Commercial Property CCP, chủ đất khu Eden, Cộng đồng Việt Nam đã tổ chức những buổi lễ lớn tại đây như chào cờ đầu năm, ngày quân lực… Ngoài ra những sinh hoạt văn hóa truyền thống của người Việt Nam cũng được tổ chức tại Trung tâm Eden.
Ông Alan Frank, Phó chủ tịch công ty CCP cho biết:
“Chúng tôi bắt đầu tổ chức Tết Trung thu vào năm 2006 và những năm kế tiếp càng ngày càng khá hơn. Năm 2010 mới đây có rất nhiều em tham dự. Chúng tôi cũng tổ chức thi thần tượng về ca nhạc và thi hoa hậu Eden mà giải thưởng là những xuất học bổng với 9 em đẹp và xuất sắc tranh tài.”
Hiện nay trung tâm Eden đang phải đối phó với vấn đề thiếu chỗ đậu xe đặc biệt trong hai ngày cuối tuần thứ Bảy và Chủ Nhật. Do đó dù có một tòa nhà rất lớn còn bỏ trống nhưng công ty CCP chưa cho ai thuê. Ông Frank giải thích:
“Kế hoạch lâu dài của chúng tôi là đưa tòa nhà này vào sử dụng tại trung tâm Eden, chúng tôi sẽ xem xét vấn đề này nhưng chúng tôi cũng đồng thời muốn giải quyết vấn đề chỗ đậu xe cho nên chúng tôi cho sử dụng tòa nhà này vào việc tập Tai Chi và cho đặt văn phòng kiểm tra dân số tại đây. Chúng tôi cũng cho Phòng tranh Brigitte triển lãm tranh ảnh và những sản phẩm thủ công, gốm sứ từ Việt Nam. Chúng tôi cũng cho các em thanh thiếu niên sử dụng để tập võ. Tóm lại chúng tôi cho cộng đồng Việt Nam sử dụng khi tòa nhà này còn trống.”
Ông Hoàng Thơ một trong những người đầu tiên mở tiệm hớt tóc tại trung tâm Eden mong muốn trong trung tâm có một cơ sở để cộng đồng Việt Nam sử dụng:
“Tôi nghĩ rằng chính công ty chủ nhà bây giờ phải cám ơn cộng đồng Việt Nam chúng tôi một tí. Nhưng chúng tôi cũng mong muốn giá chủ nhà cho cộng đồng Việt Nam một phòng nho nhỏ hàng tuần hay hàng tháng thì tôi thấy quá tuyệt.”
Ông Quan một cư dân cư ngụ tại vùng Falls Church cũng nhấn mạnh đến vai trò của trung tâm Eden như là một trung tâm văn hóa và chính trị của cộng đồng Việt Nam vùng Virginia, Washington D.C và Maryland.
“Một hai tuần tôi đều có ra tới trung tâm Eden để mua bán, liên lạc gặp bạn bè ngoài đó. Thành ra đối với tôi trung tâm Eden không phải là một thương xá đơn thuần. Trung tâm Eden còn là một trung tâm sinh hoạt văn hóa, chính trị của cộng đồng người Việt vùng này. Chắc chắn là nếu có khách từ những tiểu bang khác tới tôi sẽ đưa đến trung tâm Eden để họ có một ý niệm trung tâm Eden là một trung tâm văn hóa thương mại, chính trị tại đây. Tôi có dịp đi thăm các trung tâm của người Việt tại San Jose, về mặt thương mại, Eden không lớn bằng những trung tâm ở San Jose nhưng xét về những sinh hoạt văn hóa, chính trị thì tôi thấy trung tâm Eden có vẻ sinh hoạt tốt hơn những trung tâm kia.”
Theo lời ông Alan Frank, đại diện chủ đất Eden thì khả năng xây dựng một khu để xe với nhiều tầng đang được cứu xét để giải quyết vấn đề đậu xe một khi tòa nhà lớn được cho thuê trở lại, nhưng thiết kế xây dựng khu tầng lầu để xe sẽ không ảnh hưởng đến toàn cảnh của khu Eden hiện có.
